DIAGNOZA AUDIOLOGICZNA

 

BADANIE PRZESIEWOWE SŁUCHU

Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków, realizowany dzięki Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, to największy profilaktyczny program zdrowotny w Polsce. Jego podstawowym celem jest objęcie badaniem każdego nowo narodzonego dziecka pod kątem uszkodzenia słuchu oraz analiza czynników ryzyka predysponujących do wystąpienia uszkodzenia słuchu.

Badanie słuchu u noworodków to szybka i prosta kontrola pozwalająca sprawdzić słuch u każdego malca. Wykonuje się je na oddziale położniczym przed opuszczeniem szpitala lub w pierwszych tygodniach życia dziecka. Badanie trwa zaledwie kilka minut, nie jest bolesne, a zazwyczaj odbywa się, gdy dziecko śpi. Specjalista w zakresie badań słuchu wykonuje badanie przy łóżku lub w cichym pomieszczeniu. Do zewnętrznej części ucha dziecka przymocowana zostaje niewielka i miękko zakończona słuchawka, z której emitowane są trzaski. Gdy dźwięk dotrze do wewnętrznej części ucha, zazwyczaj tworzy się echo. Obserwując ekran komputera, prowadzący badanie sprawdza, w jaki sposób ucho dziecka reaguje na przesłany dźwięk. Jest to tzw. badanie emisji otoakustycznej — Otoacoustic Emission (OAE). Wyniki są przekazywane natychmiast po ukończeniu testu. Jeżeli badanie przesiewowe wykaże silną reakcję obu uszu na przesłany dźwięk, oznacza to, że dziecko najprawdopodobniej nie ma wady słuchu. Nawet jeżeli badanie przesiewowe nie wykaże silnych reakcji jednego lub obu uszu, czyli da wynik wątpliwy, nie musi to oznaczać, że dziecko ma wadę słuchu. W takiej sytuacji wykonane zostanie dodatkowe badanie. Najczęstsze powody konieczności powtórzenia: dziecko było niespokojne podczas badania, badanie zostało zakłócone przez odgłosy w tle lub w trakcie badania w uchu znajdował się płyn, lub było ono chwilowo zatkane.

Dziecko, którego wynik jest prawidłowy, otrzyma NIEBIESKI CERTYFIKAT, który zostanie wklejony do książeczki zdrowia dziecka.

W przypadku wątpliwego wyniku badania słuchu, braku wykonanego badania bądź wystąpienia czynników ryzyka niedosłuchu do książeczki zdrowia dziecka zostanie wklejony ŻÓŁTY CERTYFIKAT. Wówczas konieczne będzie przeprowadzenie dodatkowych badań w placówce audiologicznej lub laryngologicznej. Jeżeli w wyniku badania kontrolnego okaże się, że słuch dziecka jest prawidłowy, żółty certyfikat zostanie zastąpiony niebieskim. Będzie to oznaczać, że u dziecka nie stwierdzono wady słuchu i że diagnostyka została zakończona.

Lekarz rodzinny, pod którego opieką znajduje się dziecko, powinien zwrócić uwagę na kolor wklejonego w książeczce certyfikatu!

Zlekceważenie badania i nieleczenie wady słuchu wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Jedną z nich stanowi zahamowany lub opóźniony rozwój mowy u dziecka. Najważniejszy w rehabilitacji słuchu jest pierwszy rok życia. Zaniedbań powstałych w tym okresie z powodu braku aparatowania i stymulacji słuchu nie da się już wyrównać w kolejnych latach. Im później dziecko z wadą słuchu zostanie objęte rehabilitacją, tym trudniej będzie osiągnąć pełny rozwój mowy. Najnowsze badania dowodzą, że krytyczny dla rozwoju mowy jest okres pierwszych sześciu miesięcy życia dziecka. Jeśli otrzyma ono na czas odpowiednią pomoc, ma szansę na harmonijny rozwój, podobny do prawidłowo słyszących rówieśników. Bardzo istotne jest powtórzenie badania przesiewowego lub wykonanie wstępnego badania diagnostycznego!

Badania słuchu - Fundacja Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (wosp.org.pl)

 

CO OZNACZA NIEPRAWIDŁOWY WYNIK BADANIA PRZESIEWOWEGO?

Jeśli otoemisja nie została zarejestrowane, nie oznacza to jeszcze, że dziecko ma niedosłuch. Komórki słuchowe mogą być sprawne i wytwarzają otoemisje, ale nie można ich zarejestrować z powodu przeszkody w postaci mazi płodowej, czy nierozprężonych jeszcze ścian przewodu słuchowego. Trudno je zarejestrować także wtedy, gdy dziecko jest niespokojne w czasie badania.

Wklejona żółta kartka do książeczki Twojego dziecka jest sygnałem, że nie udało się zarejestrować prawidłowego wyniku badania. Taką samą wklejkę otrzyma Twoje dziecko jeżeli stwierdzono obecność czynników ryzyka uszkodzenia słuchu np. w rodzinie występuje niedosłuch, podano leki o potencjalnym działaniu uszkadzającym słuch. W takich przypadkach żółta wklejka jest sygnałem, że pomimo prawidłowego wyniku badania przesiewowego badanie należy powtórzyć.

Jeśli okaże się, że Wasze dziecko ma problem z prawidłowym słyszeniem, dalsze postępowanie będzie zależne od postawionej diagnozy.

 

POWTÓRZENIE BADANIA

Jeśli Twoje dziecko otrzymało żółtą wklejkę do książeczki zdrowia, konieczne będzie powtórzenie badania w placówce audiologicznej lub laryngologicznej. Być może już w czasie pierwszej wizyty okaże się, że wszystko jest w porządku. Może się jednak okazać, że potrzeba będzie odbyć kilka wizyt, by dokładnie wyjaśnić wszystkie wątpliwości. Badanie wykonuje się tak samo jak to na oddziale noworodków — za pomocą otoemisji akustycznej (OAE) lub słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu (ABR), lub ASSR. Różnica polega jedynie na wstępnym wywiadzie i badaniu lekarskim oraz wykonaniu dodatkowego badania, tzw. audiometrii impedancyjnej (AI), która diagnozuje stan ucha środkowego. Badania, które będą wykonywane są niebolesne i nieszkodliwe dla dziecka.

 

BADANIA ABR I ASSR

Kolejnym krokiem w diagnostyce dziecka z podejrzeniem niedosłuchu, gdy ono najprawdopodobniej nie słyszy lub niedosłyszy, jest badanie ABR (Auditory Brainstem Response — słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu lub badanie ASSR (Auditory Steady State Response — słuchowe potencjały wywołane stanu ustalonego.

Oba badania wykorzystywane są do tego, aby ustalić, ile słyszy nasze dziecko, na jakim poziomie, ile decybeli, co słyszy, a czego nie słyszy. W tym badaniu dowiadujemy się konkretnie tego, jak wygląda niedosłuch, czy wystarczą nam aparaty słuchowe, czy konieczne będzie wszczepienie implantu ślimakowego, bo niedosłuch jest na poziomie głębokim.

Oba badania można przeprowadzać od pierwszych tygodni życia. Warto zrobić je jak najszybciej, aby jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki. Nie należy ufać lekarzowi, który każe czekać do szóstego miesiąca lub dłużej na przeprowadzenie takiego badania. To jest jak najbardziej błędna teza. W razie potwierdzenia niedosłuchu dziecko powinno być zaaparatowane do szóstego miesiąca życia, tak by jego nerwy stały się odpowiednio stymulowane i żeby zapewnić mu prawidłowy rozwój słuchu i mowy. Badania są całkowicie bezbolesne. Dziecku nakleja się elektrody na główkę i nakłada się słuchaweczki. Pacjentowi przyklejane są elektrody, dwie na czole i po jednej za uszami. Elektrody mierzą odpowiedź mózgu na poszczególne dźwięki (zbierają sygnały elektryczne). Poprzez słuchawki wewnątrzuszne (sondy) podawane są różnego rodzaju dźwięki (tony, trzaski). Dziecko powinno być spokojne, najlepiej, by spało. Ma leżeć spokojnie, nie ruszać się. Często w szpitalach proponowane jest podanie środka uspokajającego (np. Viburcol) lub w szczególnych przypadkach badanie zostaje przeprowadzone w narkozie. U dorosłego wystarczy stan czuwania. Technicznie te badania wyglądają dla rodzica bardzo podobnie. Obecnie można znaleźć dość bogatą ofertę audiologów i protetyków, którzy w specjalnych mieszkaniach, gdzie można uśpić dziecko, przeprowadzają takie badania. Niektórzy oferują także badanie w warunkach domowych.

Badania technicznie wyglądają podobnie. Różnią się metodami stymulacji narządu słuchu oraz oceną odpowiedzi uzyskaną podczas oględzin. Badanie ASSR jest bardziej dokładne. Jeżeli w ABR pojawiają się jakieś wątpliwości, wtedy najczęściej rozszerza się diagnostykę o ASSR. Zwykle te badania trwają od jednej do dwóch godzin.

Musimy jednak pamiętać o tym, że diagnostyka słuchu pacjenta nigdy nie powinna opierać się na jednym badaniu. Szczególnie w przypadku dzieci musimy brać pod uwagę regularne kontrole słuchu, a w procesie diagnostycznym zawsze pamiętać o podstawowej zasadzie diagnostyki audiologicznej nakazującej nam stosować krzyżowe potwierdzanie wyników badań.

 

Pojęcia w skrócie:

 

ABR

Metoda słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu umożliwia ocenę funkcjonowania ślimaka, nerwu słuchowego, a także wyższych pięter drogi słuchowej. Pozwala również określić miejsce uszkodzenia narządu słuchu i obiektywnych prób słyszenia dla częstotliwości 500, 1000 oraz około 2000–4000 herców. ABR jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym, wykonywanym w stanie wyciszenia (lub snu w przypadku dzieci). Badanie nie wymaga żadnej współpracy, odpowiedzi ze strony pacjenta. Wyniki przedstawione są w postaci wykresów (fal). Badanie ABR można stosować bez ograniczeń wiekowych, a więc zarówno u noworodków, jak i osób dorosłych. Dla małych dzieci, w wieku kilku miesięcy, jest to obecnie standardowe badanie służące do obiektywnej oceny wielkości ubytku słuchu. Kilkumiesięczne dzieci zazwyczaj badane są we śnie naturalnym, natomiast dzieci w wieku od roku do czterech lat — w stanie czuwania lub we śnie naturalnym.

 

ASSR

Badanie ASSR pozwala na wyznaczenie progu słyszenia. Jest to odpowiednik audiometrii tonalnej, jednak w przeciwieństwie do audiometrii tonalnej nie wymaga aktywnego udziału pacjenta. Dzięki niemu można zbadać przewodnictwo powietrzne i kostne.

ASSR jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym, wykonywanym w stanie wyciszenia (lub snu w przypadku dzieci). Badanie nie wymaga żadnej współpracy lub odpowiedzi ze strony pacjenta. Wyniki przedstawione są w postaci wykresów (audiogramu). Badanie ASSR można stosować bez ograniczeń wiekowych, a więc zarówno u noworodków, jak i osób dorosłych. Dla małych dzieci, w wieku kilku miesięcy, jest to obecnie standardowe badanie służące do obiektywnej oceny wielkości ubytku słuchu. Kilkumiesięczne dzieci zazwyczaj badane są we śnie naturalnym, natomiast dzieci w wieku od roku do czterech lat — w stanie czuwania lub we śnie naturalnym.

Jak przygotować dziecko:

• badanie powinno być poprzedzone wizytą u lekarza specjalisty (audiologa, otolaryngologa);
• badane dziecko musi być zdrowe (brak kaszlu, kataru, podwyższonej temperatury);
• badane dziecko musi być senne, aby mogło usnąć w gabinecie po naklejeniu elektrod;
• w celu stworzenia warunków sprzyjających odprężeniu i wyciszeniu się dziecka warto zabrać ze sobą wózek dziecięcy, własny kocyk, poduszkę, ulubionego pluszaka (przedmioty, dzięki którym dziecko będzie czuło się bezpieczniej).

Więcej o diagnozie audiologicznej: https://youtu.be/yqn-pMaX9DY

 

DIAGNOZA NIEDOSŁUCH

Jeżeli nasze dziecko zostało poddane kompleksowej diagnostyce słuchu i lekarz specjalista audiolog lub otolaryngolog postawił diagnozę NIEDOSŁUCH, stajemy przed ogromnym wyzwaniem zapewnienia dziecku właściwej opieki, aby mogło rozwijać się tak jak jego rówieśnicy.

Jeśli taki niedosłuch został stwierdzony tuż po narodzinach, mamy do czynienia z sytuacją niezwykle trudną, ponieważ musimy nauczyć dziecko słuchania. Nie mamy możliwości odwołania się do wcześniej poznanych dźwięków, gdyż dziecko ich nie zna. Nie ma też opanowanej mowy, a słuch konieczny jest do tego, by mówiło.

Rodzaje niedosłuchu:

• przewodzeniowy,
• odbiorczy.

Niedosłuch można też podzielić pod względem głębokości ubytku słuchu na niedosłuch:

• stopnia lekkiego,
• umiarkowanego,
• znacznego,
• głębokiego.

W zależności od rodzaju niedosłuchu, wybieramy dalszą drogę postępowania. Lekarz prowadzący może zalecić aparatowanie (przy niedosłuchu odbiorczym) lub wskazać konieczność implantowania. Może też okazać się, że niedosłuch (przewodzeniowy) spowodowany jest np. płynem w uszach i należy wprowadzić leczenie farmakologiczne lub przeprowadzić zabieg drenażu.

Pamiętajmy, że doboru i ustawień urządzeń wspomagających odbiór dźwięków powinien dokonywać odpowiednio wykwalifikowany protetyk słuchu. Aparatowanie bądź implantowanie to tylko początek, najważniejsza jest rehabilitacja słuchu. Im wcześniej wdrożona, tym lepiej pozwala dziecku odbierać bodźce słuchowe, nabywać umiejętności słuchania i słyszenia.

 

APARAT I IMPLANT

 

APARAT SŁUCHOWY

Aparat słuchowy to małe urządzenie zauszne, którego celem jest poprawa jakości słyszenia i rozumienia mowy u osób z wadą słuchu. Dobrze dobrany aparat może poprawić komfort życia w świecie pełnym dźwięków.

Aparaty słuchowe pełnią rolę urządzeń rehabilitacyjno- wspomagających dla pacjentów ze stwierdzonym ubytkiem słuchu. W zależności od stopnia ubytku protetyk słuchu, po uwzględnieniu wymagań i oczekiwań estetycznych pacjenta, wybiera odpowiednie urządzenie. Wybrany aparat jest następnie programowany komputerowo i dopasowywany do pacjenta.

Dziś aparaty słuchowe mogą zaoferować o wiele więcej niż tylko wzmocnienie dźwięku. Dzięki nim możliwe jest ponowne słyszenie utraconych dźwięków. Mogą one uwydatniać dźwięki dochodzące z określonych kierunków, rozróżniać typy dźwięków, redukować hałas i kompresować częstotliwości.

 

IMPLANT ŚLIMAKOWY

Implant ślimakowy to urządzenie przejmujące funkcje uszkodzonych komórek słuchowych ucha wewnętrznego. System implantu ślimakowego stanowi rozwiązanie dla osób z niedosłuchem typu zmysłowo-nerwowego od stopnia znacznego do głębokiego. Przy niedosłuchu tego rodzaju aparaty słuchowe przynoszą niewielkie korzyści lub wręcz nie dają żadnych. System implantu ślimakowego omija uszkodzone partie ślimaka i dostarcza sygnały dźwiękowe bezpośrednio do nerwu słuchowego. Może być on używany efektywnie zarówno przez dzieci niesłyszące od urodzenia, jak i te, które straciły słuch przed nauczeniem się mowy lub później. Implant ślimakowy może być także używany przez osoby dorosłe, które straciły słuch, ale nadal potrafią normalnie posługiwać się mową. Aparat słuchowy można stosować u osób z niedosłuchem lekkim i działa on na zasadzie wzmacniania dźwięku. Dzięki temu reakcję można obserwować zaraz po założeniu aparatów. Jednak nie sprawdzają się one przy głębokich niedosłuchach. Reakcja, o którą pytacie, mogłaby być obserwowana w przypadku aparatu, ale nie implantu. IMPLANT to część wewnętrzna, umieszczana chirurgicznie pod skórą. Składa się on z obudowy, w której mieści się elektronika oraz wiązki elektrod, a także anteny odbiorczej i magnesu, który utrzymuje cewkę we właściwym położeniu za uchem pacjenta. PROCESOR DŹWIĘKU to część zewnętrzna, noszona za uchem. Procesor dźwięku składa się z jednostki centralnej z mikrofonem, pojemnika na baterie oraz cewki, która poprzez skórę przekazuje informacje do implantu.

 

JAK DZIAŁA SYSTEM IMPLANTU ŚLIMAKOWEGO?

System implantu ślimakowego przetwarza dźwięki otoczenia w zakodowane impulsy elektryczne. Impulsy te stymulują włókna nerwowe w ślimaku. Nerw słuchowy transmituje sygnały do mózgu, gdzie są one interpretowane jako dźwięki. Implant stale stymuluje nerwy z wielką prędkością. Ponieważ mózg odbiera sygnały dźwiękowe natychmiast, użytkownik słyszy dźwięki w chwili ich pojawienia się. Implant ślimakowy omija uszkodzone komórki słuchowe i przesyła sygnały elektryczne bezpośrednio do mózgu, gdzie są odbierane jako dźwięk.

 

WSZCZEPIENIE IMPLANTU ŚLIMAKOWEGO

W celu sprawdzenia, czy dziecko kwalifikuje się do wszczepienia implantu, konieczne jest wykonanie szeregu standardowych badań. Pozwalają one specjalistom sprawdzić ewentualne dodatkowe czynniki lub potrzeby i poinformować rodziców, czego mogą oczekiwać. Są to zazwyczaj badania medyczne, audiologiczne oraz radiologiczne (prześwietlenie rentgenowskie, w naszym przypadku była to tomografia komputerowa). Zabieg operacyjny trwa zazwyczaj od jednej do trzech godzin i jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym. Ryzyko związane z operacją wszczepienia implantu ślimakowego jest niewielkie i nie różni się od występującego podczas innych operacji uszu. Zwykle już następnego dnia po operacji dzieci wstają z łóżka. Pobyt w szpitalu trwa około pięciu dni, w zależności od standardowej praktyki szpitalnej oraz indywidualnych potrzeb dziecka. Cięcie wykonuje się tuż za uchem i ma około 3 centymetrów. Po około 10 dniach zdejmuje się szwy.

Pierwsze podłączenie procesora mowy odbywa się zazwyczaj po zdjęciu szwów, a około cztery tygodnie po wszczepieniu implantu następuje jego dopasowanie. Procesor jest programowany, czyli dopasowywany indywidualnie dla każdego dziecka przez audiologa/inżyniera klinicznego lub innego wykwalifikowanego specjalistę. Programowanie polega na ustawieniu wysokości, głośności i synchronizacji dźwięków. Po pierwszym podłączeniu procesora ustawienie optymalnego programu dla dziecka wymaga kilku sesji, podczas których stopniowo dobierane są najlepsze ustawienia. Implanty ślimakowe stanowią wielką szansę dla dzieci z niedosłuchem, ale początkowo dźwięki mogą być przytłaczające i dezorientujące. U Jasia po założeniu procesora mowy nie można było jednoznacznie stwierdzić: „OOOO… SŁYSZYSZ”. Mózg dziecka, które tak naprawdę od 20 tygodnia ciąży powinno już słyszeć, a nie słyszało, nie potrafi rozpoznawać dźwięków, dlatego też tak ważny jest proces rehabilitacji.

Regularne ćwiczenia z logopedą-rehabilitantem są kluczowym elementem nauki rozumienia dźwięków oraz umiejętności słuchania i mówienia. W przypadku małych dzieci ćwiczenia słuchowe początkowo w dużej mierze angażują rodziców, którzy uczą dziecko zwracania uwagi na dźwięki i ich rozpoznawania. Pierwszy etap rehabilitacji stanowi wykrywanie dźwięków (dotyczy to zarówno dźwięków otoczenia, jak i dźwięków mowy). Najłatwiej sprawdzić, co słyszy dziecko, wykorzystując już znaną zabawę na dźwięki. Następny etap to różnicowanie, czyli zauważanie podobieństw i różnic między bodźcami słuchowymi (przede wszystkim dźwiękami mowy). Trzecim etapem jest rozpoznawanie — umiejętność powtórzenia, pokazania lub napisania usłyszanych dźwięków mowy. Ostatni etap to rozumienie. Czekamy na niego z niecierpliwością, by zobaczyć, jak dziecko zrozumie i odpowie na pytanie, wykona polecenie czy po prostu porozmawia z nami.

Wszczepienie implantu nigdy nie zwolni od pracy z dzieckiem. Powinna być ona równie intensywna jak wtedy, gdy dziecko nosiło tradycyjne aparaty słuchowe. Praca z dzieckiem opierająca się na nowym sposobie lub w ogóle na odbiorze dźwięków może stać się znacznie łatwiejsza i przynieść oczekiwane rezultaty. Jednak i tym razem musimy uzbroić się w cierpliwość. Początkowo syn/córka będzie słyszeć wiele dźwięków, ale nie będzie ich rozumieć. Dziecko musi mieć czas na słuchanie i należy w prostych słowach objaśniać mu to, co wokół słyszy.

Wszczepienie implantu słuchowego to dla dziecka z głębokim niedosłuchem początek drogi do rozwinięcia zdolności słyszenia. Czasem też jest to jedyna szansa, by coś usłyszało i nauczyło się mówić. Po zabiegu kluczowa dla rozwoju słuchu i mowy okazuje się właściwie prowadzona rehabilitacja. Dzięki niej mały pacjent odczuje największe korzyści z implantu.

Więcej: https://youtu.be/9GzwjwudjAk

 

REHABILITACJA

Szybkie wszczepienie implantu słuchowego to warunek konieczny, by dziecko z głębokim niedosłuchem otworzyło się na świat dźwięków. Jednak by osiągnąć prawdziwy sukces, konieczna jest odpowiednio prowadzona rehabilitacja. Warto być cierpliwym, bo rezultaty wynagrodzą czas na nią poświęcony. Najważniejsze w tym wszystkim to ćwiczyć. Ćwiczenia rehabilitacyjne należy zacząć możliwie szybko, jeszcze nawet przed operacją wszczepienia implantów. Rodziców w tym zadaniu wspierają logopedzi, ale to głównie od nich zależy regularność ćwiczeń i prawidłowy przebieg całego procesu. W ustaleniu sposobu rehabilitacji i doborze ćwiczeń pomocni będą lekarze specjaliści i terapeuci. To oni podpowiadają rodzicom, jak mogą skutecznie trenować słuch podopiecznego, a także sami ćwiczą razem z pacjentem. Ważne jest też, by ćwiczyć regularnie. Regularność jest wręcz niezwykle ważna. Zajęcia z terapeutami odbywają się kilka razy w tygodniu po kilkadziesiąt minut. Rodzice dziecka powinni natomiast ćwiczyć z nim każdego dnia, aby jak najczęściej korzystało z procesora dźwięku. Służą ku temu proste zadania. Rehabilitację należy zacząć od nauczenia dziecka rozpoznawania źródła dźwięku. Jeżeli dzwoni telefon, trzeba wskazać maluchowi przedmiot i wyjaśnić, że sygnał wydobywa się właśnie z niego. Po pewnym czasie mały pacjent sam powinien umieć określić pochodzenie dźwięku. Nawet jeśli mu się to nie uda, trzeba mu spokojnie wyjaśnić błąd i pobudzać do dalszej pracy. Doskonałym ćwiczeniem dla dziecka jest rozpoznawanie odgłosów wielu zwierząt. Maluch uczy się w ten sposób kojarzenia danego dźwięku z obrazkiem, na którym znajduje się konkretne zwierzątko. Ważne, by przy tej okazji cały czas mówić do podopiecznego, by dodatkowo uczył się nowych słów.

 

MOWA

Najistotniejszy okres dla rozwoju mowy w życiu dziecka stanowią pierwsze dwa lata. Jeśli w tym krytycznym okresie nie otrzyma stymulacji dźwiękowej, będzie miało problemy z nauczeniem się mowy. Między drugim a siódmym rokiem życia zdolność mózgu do nauczenia się przetwarzania dźwięków oraz rozwoju języka mówionego zmniejsza. Po tym czasie nauka mowy jest już dużo trudniejsza, ale nie niemożliwa. Rozwój mowy i języka przebiega różnie u każdego dziecka. Istnieją jednak określone etapy w rozwoju mowy i umiejętności językowych, które mogą służyć jako informacja, w jaki sposób przebiega normalny rozwój.

0–3 miesiące Dziecko reaguje na głośne i nagłe dźwięki (budzi się, okazuje strach, płacze). Rozpoznaje głosy rodziców. Reaguje na znajomy głos (uspokaja się, uśmiecha się). Rozgląda się wokół, poszukując źródła dźwięku. Uśmiecha się, kiedy się do niego mówi. Wydaje odgłosy zadowolenia, gaworzy, chichocze. Stosuje specyficzny dla siebie sposób sygnalizowania płaczem (np. kiedy jest głodne).

3–6 miesięcy Eksperymentuje z własnym głosem, gaworzy. Zwraca uwagę na muzykę. Rozróżnia dźwięki, przyjazny/rozgniewany głos. Lokalizuje źródło dźwięku i głosu. Płacze na różne sposoby, uspokaja się, gdy się do niego mówi.

6–9 miesięcy Gaworzenie jest bardziej zróżnicowane. Uważnie słucha muzyki/ śpiewu. Reaguje na swoje imię. Rozumie proste polecenia słowne. Rozpoznaje nazwy niektórych znajomych przedmiotów.

9–12 miesięcy Pokrzykuje. Wymawia pierwsze słowa (mama, tata, pa pa). Wykonuje proste polecenia. Rozumie proste pytania (Gdzie jest piłka?).

12–18 miesięcy Wypowiada jednowyrazowe zdania. Mówi i rozumie do 20 słów. Każdego tygodnia rozumie coraz więcej nowych słów. Lubi rymowanki. Rozumie proste pytania. Używa częściej słów niż gestów, aby wyrazić, czego chce.

18–24 miesiące Buduje dwu- lub trzywyrazowe zdania. Wykonuje proste polecenia. Rozumie proste pytania. Lubi, żeby mu czytać. Rozumie bardziej złożone zdania. Poproszone wskazuje nazywane części ciała.

2–3 lata Mówi prostymi zdaniami. Mówi i rozumie ponad 200 słów. Poproszone wykonuje proste zadania. Zapytane wskazuje właściwy obrazek w książeczce.

3–4 lata Mówi na tyle wyraźnie, że osoby spoza rodziny zazwyczaj mogą zrozumieć treść wypowiedzi. Buduje zdania składające się z czterech lub więcej słów. Mowa i rozumienie znacząco się rozwijają.

 

Najistotniejszy okres dla rozwoju mowy w życiu dziecka stanowią pierwsze dwa lata. Mam diagnozę i kierunek leczenia. To super! Ale co dalej… Jeżeli macie już postawioną diagnozę, to super, zazwyczaj kwestia medyczna jest najważniejsza i często problematyczna. Trwa ona najdłużej. Jeżeli już trafiliście pod opiekę właściwych specjalistów, to pewnie pokierują was dalej w tych medycznych kwestiach!